125 – De Kramp

Sammy voelde zich steeds een buitenstaander, overal war hij kwam.
“Ontsnappingsenergie” wie zei dat hier weer? Dat is het inderdaad, waar kan je die halen in zo’n situatie? Autonomie is wat het meest ontmoedigd werd. Hij zei regelmatig “ik weet het niet”. Je moet je voorstellen dat heel het gezin, waar Sammy in opgroeide, rond de kern gesloten zat, iedere verwijdering werd ontmoedigd, en de kinderen hadden alle vrijheid, om te zeggen wat ze walend, het telde toch niet wanneer het van hen kwam.
Ik geloof dat hij steeds iets ‘in ere wou houden’ in ieder gesprek, of contact, ook al had hij soms een situatie heel goed door…je kan niet zeggend at hij Comedie speelde, hij leefde hoe anderen dat wilden reageerde hoe anderen dat wilden precies omdat hij geleerd had om zo deel te mogen, kunnen uitmaken van een relatievorm
Hij sprak dus eigenlijk nooit, daarin ligt de kern van zijn zwijgen, hij kon zich of wou zich aan niemand deelachtig maken

Iris: maar er zijn nog dingen in het spel – ik heb jullie al verteld van een rechtszaak is het niet? Ik ben nog steeds op zoek naar meer informatie. Het is mij nog niet duidelijk, en daarom wil ik dit nog even uitstellen. Maar, naar i vermoed zou er iets traumatisch hebben voorgedaan og voor de geboorte van Viktor, Sammy’s vader?

Paul: Ga je nu niet te ver? Dwalen we niet te ver af op deze manier?

Iris: ik geloof het niet. Ik ben aan de weet gekomen dat de moeder van Viktor gehuwd is geweest alvorens Victor geboren was. En die man werd vermoord.

…(stilte)

Iris: Ja, nu wordt het even moeilijk om die familie structuur nog goed te kunnen volgen maar… Viktor zelf heeft dat nooit geweten tenzij na de dood van zijn moeder, door de administratie die daarbij hoorde. Daar ontdekte Viktor dat hij reeds twee jaar was op het moment dat zijn ouders trouwden. Toen was dat heel vreemd. Je moet zich de situatie voorstellen in een landelijk dorp, niet ver van hier, in het begin van de eeuw. Zo iets was onmogelijk. Zeker niet inde. String kerkelijke gemeenschap die het dorp uitmaakte. Volgns mij…maar ik weet het niet zeker…ik heb de bronnen nog niet die mij dat zouden kunnen bevestigen….Volgens mij zou…hoe heet die moeder weer? Laten we haar Jeanne noemen… Jeanne moet de enig getuige zijn geweest van de moord op haar man. En waarschijnlijk moet dat het gevolg zijn geweest van een ruzie tussen haar broer en de man waar ze net geen twee jaar mee was getrouwd. Het moet gebeurd zijn in de drinkgelegenheid die haar vader uitbaatte. In de nacht, terwijl de gasten reeds naar huis waren. Of toch in het huis van haar vader. Daar zijn haar man en haar broer in een gevecht gewikkeld geraakt, waarbij haar broer haar man tegen de grond heeft geslagen, een val die deze niet heeft overleeft…of waarschijnlijk is dit de versie die aan het parket werd voorgehouden. De enige getuige was zij. Maar ik geloof dat zij… dat er veel meer aan de zaak met zijn geweest…Haar broer heeft haar man vermoord…het ging niet over een ‘ongelukkige val’ tijdens gestommel maar om een gewelddaad die doelbewust of niet de dood van haar man als gevolg had. Dat is voor haar ogen gebeurd. Dat heeft ze gezwegen voor het gerecht. En dat verzwijgen werd de meest kenmerkende trek van haar gelaatsuitdrukking. Dat berekend zwijgen tot op haar sterfbed. Dat berekend gedrag dat daar het gevolg van was. En die situatie waar ze vervolgens in verzeilde door plots gedwongen gebonden te zijn door ‘te moeten trouwen’. Het is niet duidelijk wat er zich in al die jaren toen heeft afgespeeld. Maar ik vermoed dat de kern daar ligt.

Paul: Hoe bedoel je? Hoe kan een dramatische gebeurtenis aan het begin van de eeuw Sammy hebben beïnvloedt die pas na de oorlog geboren werd?

Iris : Eigenlijk weet ik dat niet Paul, maar wat ik veronderstel, of vermoed is het volgende:
Viktor neemt dat krampachtig zwijgen over van zijn moeder. Viktor heeft nooit geweten wat zijn verzweeg, of dat iets zou verzwijgen, maar die krampachtige trek om haar mond, die je op iedere foto kan herkennen, die heeft hij gewoon overgenomen.

Paul: Dus niet enkel Sammy zweeg krampachtig ook zijn vader Viktor?

Iris: Geslotenheid werd een familietrek. Niemand van hen wist wat zee verzwegen maar ze namen die kramp die grimas over, die maakte deel uit van de sfeer die in huis hing, kon ook iets van ernst en beheersing, misschien van fierheid hebben gehad. Maar ik zou dat een kramp noemen, een soort ‘familiekramp’ een teken dat door de familielijn wort overgenomen zonder te weten waarom. Een familietrek. Iets dat in het familiegeheugen zit, misschien wordt dat wel door de genen overgenomen, ik zou het niet weten, Paul. Wat ik zeker weet is dat Viktor’s ouders twee jaar na zijn geboorte trouwden, en dat hijzelf dat slechts na de dood van zijn moeder te wetens gekomen. Het is zelfs erg moeilijk om die informatie te achterhalen.

124 – Kermis

Dt is de reden waarom Sammy niet van kermis houdt.
Kermis is de lichamelijk aanwezigheid de stimulus
De lichamelijke stimulus – het lachen gieren roepen van op de kermis -het gewoon reageren.
Sammy kende geen zelf. Geen lichaam om te stimuleren. Hij diende zijn lichamelijke reacties tegen te houden, te verdoven, te maskeren, voor zijn ouders onleesbaar te laten geen emoties tot tonen,
Kermis en felle beweging gaat dus niet.
Als kind had hij pijn ij een val, maar zijn vader zag dat en Sammy wreef even over de zere plek en liep verder. Een pijn uitroep hield hij tegen voor zijn vader. Die onmiddellijk reacties op een bal die aankomt.
Wat moet je daarmee doen? Op het mom et zelf kon hij nooit handelen.
Vader keek altijd. Controleerde.
Ook sport gaat niet
Of reflecties bij de dokter
Met zijn hamertje op Sammy’s knie – werkte helemaal niet – geen reacties.
Of zichzelf verdedigen: vechten.
Of een erectie krijgen, seksueel zijn, alles lichamelijk was voor hem een hindernis. Een weerstand die hij zelf had opgebouwd en waarover hij niet heen geraakte.
Alles ging mis wat met spontaniteit en het lichaam te maken had.`
Alles – alle reacties die voor gewone mensen dagdagelijks zijn dat lukte niet bij Sammy.

Blozen kon hij niet, of lachen
Hij had wel een fijne humor volgens sommigen mar die gulle lach die spontaan opkomt dat had hij zelden.
Hij lachte wel om goede vondsten dat wel, maar dat (onverstaanbaar) anderen dan weer niet zo goed

122 – De Zwemmer

Iris : Dat kwam eigenlijk allemaal tegelijk – Nochtans de oplossing – als er één zou zijn – een oplossing dat is dan een “familie” vinden – een groep van mensen -waar je je thuis bij voelt -die je accepteren zoals je bent -die je opnemen – ook al ben je wat anders- of die zelf allemaal een beetje anders zijn – maar de overstap is heel moeilijk – zoniet onmogelijk – voor mensen zoals Sammy. Hier in De Kring kon hij een poging wagen! Hier kon hij “zwemmen in laag water” zeg maar, zonder direct schade op te lopen door zijn omgeving. Maar het spijtige is – dat dat bij hem zo veel tijd heeft gevraagd…

Je moet je voorstellen dat een kind uit zo’n gezin, al deze gedragsvormen ook gaat overnemen en ook zal toepassen in de buitenwereld – het is daar waar de wrijvingen ontstaan – en als het goed zit dat er verbetering kan komen – je zou gerust kunnen zegen dat Sammy naar De Kring kwam om dat soort wrijvingen te ervaren -of beter gezegd- de gevoelens, de pijn die daarmee verbonden is vrij te maken- Daar begint pas verandering – Daar begint iedere verandering! In staat zijn de pijn te kunnen voelen die je meedraagt! Dat is veranderen. Voor iedereen hier!
Door te beseffen waar je mee zit, kan je betere middelen ontwikkelen om met je trauma te beleven. Daardoor maak je kans te ontsnappen aan de dwangmatige cirkel van herhaling!

(stilte)

Iris: Ik denk dat dat trouwens de reden is waarom wij hier allemaal komen. Ik geloof zelfs dat dat de reden is waarom er uberhaupt therapiën bestaan. Dat is er toch allemaal om psychische noden te ledigen? Niet? Ik kan mij geen andere reden bedenken voor hun ontstaan? Dat is waarom er psychologen zijn. Om die dingen te ontdekken dat anders onbesproken zou blijven. Om die dingen naar boven te werken die anders verzwegen zouden worden. Die maatschappelijk zouden schuilgaan. Die misschien wel een heel andere werking – uitwerking – op de maatschappij zouden kunnen hebben – psychologen houden waarschijnlijk mensen uit instituten – uit gekkenhuizen of gevangenissen – misschien wel uit kloosters?

(stilte)

Jan : Hij had iets dat mensen ongemakkelijk maakte, Sammy.
Soms, het was het sommigen onmogelijk om lang bij hem te kunnen blijven. Samen met hem alleen aan de zelfde tafel, kon je een ongemakkelijk gevoel geven. Zijn manier van kijken, het totaal ontbreken van een aanmoedigende lach. Dingen die verbondenheid zoeken tussen mensen. Samen lachen. Kijk… keek… hij bekeek je…met die strakke gelaatsuitdrukking van hem …die heb ik nog teruggevonden op foto’s van zijn vader Viktor en zijn vaders moeder. Ze hadden op verschillende foto’s die zelfde strakke uitdrukking, nergens lachte of glimlachten ze hartelijk naar de fotograaf.
Een strakheid die ze hebben overgehouden, die genetisch is in zeker zin, die een familietrek was geworden. Ik denk dat dit hem veel heeft gekost in het leven. Dat hijzelf ook niet goed wist hoe daar mee om te gaan. Dat werd op de duur een verdedigingsmechanisme. Dat dacht ik toen ik hem hier in De Kring zag binnen komen. Maar…ik vermoed dat hij daar niet echt…dat hij daar geen beheersing over had… die stramme gelaatsuitdrukking was tot een soort kramp geworden. Hij moet er zich zelf niet gemakkelijk in hebben gevoeld – wie zou zich goed voelen bij kramp?

(beeld verdwijnt geluid -wordt onverstaanbaar)
..Op benaderen had dit een heel ontstaan (onverstaanbaar) uitwerking – men wilde hem terugzien wanneer ze vergeten waren dat hij zo kon zijn, maar wanneer ze zich dat van de vorige afspraak herinnerden ging de volgende niet door (beeld stopt)

99 – Trauma

Bruno (psycholoog): …Vandaag – zoals ik jullie heb beloofd – gaan we het hebben over het trauma.
Trauma is een elastische term. Die je zo maar voor alles kan gebruiken wat psychische nood betreft. Maar wij gaan hier het trauma bekijken, als gevolg van een constante blootstelling aan toxisch narcisme.

Nu…
Wat is het trauma – hoe toont het zich?
Trauma doorbreekt het beschermende schild dat door het psychische weefsel word gevormd. Dat is zichtbaar in het lichaam. Trauma wordt vastgelegd in het lichaam en heeft vanaf daar een directe invloed op het mentale staat van ons leven.
Relaties kunnen erdoor worden vernietigd. De persoonlijke perceptie wordt erdoor gevormd.
Ons symboliserend vermogen wordt door trauma gewoonweg kapot gemaakt
Trauma is psychisch onverwerkbaar
Trauma is tegelijk essentieel voor de persoonlijkheidsvorming en tegelijk een te veel
Een trauma is niet te verwerken – het is onderkend en onbegrepen. Trauma maakt een essencieel bestanddeel uit van je persoonlijk verhaal. Je bet dat. Je bent het trauma. Je bent de geschiedenis van je eigen trauma.

(stilte – Bruno kijkt naar iedereen afzonderlijk, zonder dat zijn blik blijft hangen bij iemand)
Wel… Hoe wordt dit nu therapeutisch behandeld?
Er zijn twee belangrijke luiken aan deze behandeling; dat is wat we noemen
“de-sensitisation”: Verminderen negatieve emotionele lading.
En “reprocessing”: Verwerken van de traumatische ervaringen in een levensverhaal.

Je zou dus kunnen zeggen : één – contact maken met het trauma – het tot jou laten komen – je in die emoties verliezen -even de chaos in durven gaan – begeleid door een therapeut – en dan twee: die traumatische ervaring tot spinnen tot een eigen verhaal. Het trauma tot een vorm te brengen waarmee je verder kan leven.

De kenmerken van het trauma laten zich zien als:
– Hopeloosheid
– Iedere band die verbroken geraakt
– Betekenis verdwijnt
– Het voortdurende gevoel van gevangen te zitten – niet weg te kunnen
– Een verlies van vertrouwen
– Vooral schaamte
– en wat ik ook moet vermelden is defensieve robotisering

In het lichaam: veelal verlammingen van allerlei aard ) die dus zuiver pychisch kunnen zijn.

– Seksuele ervaringen kunnen zeker traumatisch zijn wanneer die voor het kind niet als seksueel worden herkend. “Posterioriteit” noemen we dat – het verzet tegen de herinnering dat misbruik. En dat kan zich tonen in allerlei seksuele hysterische symptomen
– Fixatie op een traumatisch gebeuren: Het herhalen in de droom bijvoorbeeld. Op verschillende manieren teruggaan naar een zeker verleden.

Een trauma dringt zich op. Kan voor onwillekeurige herhalen zorgen. Een zekere herhalingsdwang …Een soort van “Replay” als poging het trauma in te schakelen.
– Het lustprincipe kan maar bevrijdt worden – bemeesterd worden – door actieve participatie.
– Het trauma kan ook zorgen voor een verstoorde tijdsbeleving. Zelfs doodsdriften heb ik zien optreden.
Bij trauma is het “Ik” hulpeloos en over-geëxciteerd. Het wordt verspoeld door dramatische angst
Een trauma is een te veel prikkel. Is iets overdadig zodat er ik- verlamming kan optreden.
Het Oorlogstrauma: PTSS is daarvoor heel bekend.
Trauma is telkens on-containbaar: het vormt een “gat” in het psychische structuur, “crypte” (maakt bewegingen met de handen in de lucht : “aanhalingstekens”)
Sándor Ferenczi spreekt erover :
“Trauma is een bedreiging van de identiteit van het slachtoffer
De betekenis van traumatische ervaring voor het kind in een taal van gebaren worden in het lichaam vastgelegd. Deze kunnen slechts fragmentarisch herinnerd worden, vandaar komt de herhaling.
Die tonen de verzwegen en seksueel rol van de ouders tegenover het kind. Veelal parentificatie.

Trauma veroorzaakt een verlamming van het denken. Het kind voelt zich in de steek gelaten en richt alle agressieve impulsen terug op zichzelf. Door verdriet. Of door spierspanning.
Dissociatie: eigen zwakheid, elke hulp op redding vergaat.
Een adequate reactie blijft uit – het organisme denkt zelf – het lichaam ageert alsof het los zou staan van de beheersende psyche.
Niet -doorvoeld maar automatisch reageren
Bij Sammy spraken jullie herhaaldelijk van “flauwvallen” Is eht niet? Van verlies bewustzijn? Dat kan gezien worden als het zich losmaken van de buitenwereld.
Flaouwvallen als reactie op trauma – als dissociatie; “dit ben ik niet” .- Ontsnappen aan pijn, geen verzet kunnen plegen. Want een volledig lijdzaam lichaam lijdt minder schade dan een lichaam dat zich verdedigt!
Levensmechanisme: zich voor dood houden om te overleven. Zoals Hermann Hesse dat heeft beschreven in Demian (neemt een boek uit zijn boekentas – er zit een papiertje tussen de bladeren – klapt het boek open en leest voor)
Die Geschichte von Emil Sinclairs Jugend
: “Es wurde nun alles anders. Die Kindheit fiel um mich her in Trümmer. Die Eltern sahen mich mit einer gewissen Verlegenheit an. Die Schwestern waren mir ganz fremd geworden. Eine Ernüchterung verfälschte und verblaßte mir die gewohnten Gefühle und Freuden, der Garten war ohne Duft, der Wald lockte nicht, die Welt stand um mich her wie ein Ausverkauf alter Sachen, fad und reizlos, die Bücher waren Papier, die Musik war ein Geräusch. So fällt um einen herbstlichen Baum her das Laub, er fühlt es nicht, Regen rinnt an ihm herab, oder Sonne, oder Frost, und in ihm zieht das Leben sich langsam ins Engste und Innerste zurück. Er stirbt nicht. Er wartet.”
(stilte – kijkt rond)

Zo zouden we ook kunnen zeggen dat zelfmoord de preventieve kan worden voor verdediging
Dissociatie kan bestaan in identificatie met de agressor: De getraumatiseerde vervangt de eigen ervaring door die van de dader. Het kind onderwerpt zich aan de dader en heeft met zichzelf geen voeling meer maar identificeert zich met de ander – met de dader.
Het bevredigt de dader, en kent hem en beschermt zich daarvoor voor hem.
Ja – zo kunnen we dat zeggen – Trauma beschermt zich door identificatie met de dader
Overlevingskansen vergroten nemalijk door de identificatie met de dader – Dat staat ook bekend als het Stockholm syndroom.
Het getraumatiseerde kind gaat aan zichzelf twijfelen – Eigenlijk zijn er dus twee agressors: de dader en het getraumatiseerde kind tegenover zichzelf.
De dader en de omgeving ontkent – daardoor is het kind is verward. Twijfelt aan zichzelf en is eenzaam.
– Versplintering van de persoonlijkheid: bescherming tegen trauma. Fragmentatie. Splitsing, versplintering van de persoonlijkheid. Dat is een zeer kenmerkend gegeven bij getraumatizeerde mensen. Meestal is ghet het eerste wat de omgeving na een tijdje zal opmerken. Niet geod te weten wat ze aan de getraumatiseerde hebben. Ze weten niet goed wie hij is. De omgeving krijgt van hem de indruk alsof ze die nooit geod kennen. Een vreemde, eigenaardige, iemand waar je soms versteld van kan staan, iemand met onverwachtte reacties.
(stopt even, kijkt naar zijn nota’s)

Het gekwetste kind hunkert naar redding. Het wil het stuk van van voor het trauma behouden – wil kind blijven – De volwasenen zoekt een beetje om het kind te kunnen blijven die het voor het trauma was. Hij splits zich af van daarna. Er si een vlucht voorwaarts, de getraumatiseerde reageert voorbarig, hoogsensitief, intelligent, reageert intellectueel uit angst – hij reageert niet lijfelijk, on-zelf zou je kunenn zeggen.

Het inzicht en de identificatie in de dader maakt de patient te gewillig.

Gratificeren van de agressor – noemen we dat – wat er overblijft van de persoonlijkheid handelt robot-matig.

(kijkt op zijn nota’s)
Polytrauma – Het optimaal leven is niet meer mogelijk, nooit veilig, voortdurend wantrouwen, gaat geen stabiele relaties aan.
Ziet overal potentiele daders – verplaatst zich in de ogen van anderen
-Actie: hypo-manie: emoties loskoppelen.
-Seks kan tot stilstand komen of net omgekeerd.
– Ook perversie kan gezien worden als reactie op trauma
– Destructief tegenover het Ik – splits het ik en het lichaam
Stilzwijgen kan het verzwijgen van de agressor zijn

Maar internalisering van de therapeutische reactie is helend. maar daar zullen we het dan een andere keer over hebben (kijkt rond, glimlacht) Ik denk dat ik jullie…dat jullie vor vandaag wel genoeg op jullie bord hebben gehad, maar volgede keer kom ik met het goede nieuws : met het therapeutisch heel verhaal!

Ik zou hierbij willen sluiten – tenzij er nog vragen zijn? (kijkt rond) Dan wens ik jullie nog een goede avond en tot de volgende keer!

(VHS-film stopt – geluid piept – het scherm is gevuld met elektronische sneeuw)